اهمیت مالکیت فکری در کسب و کارهای نوپا

ورود حوزه کسب و کارهای نوین عرصه ای را ایجاد کرده تا مسئله مالکیت فکری و حقوق مترتب با آن بیش از پیش در حوزه میراث فرهنگی مورد توجه و اهمیت قرار گیرد. منیر خلقی افزود: با توسعه فناوری ها علاوه بر آنکه زمینه ای برای حمایت و حفاظت از میراث فرهنگی فراهم آورده است که از آن جمله می توان به دیجیتالی کردن آثار موزه ای، نقشه های معماری و باستان شناسی و اسناد اشاره کرد.
وی گفت: ورود به این حوزه علاوه بر موضوعات فرهنگی و طرح حقوق سنتی در میراث با توجه به آثار اقتصادی آن ضرورت شناخت و آگاهی از حقوق مالکانه در این عرصه را نیز می طلبد.
مدیر اموربین الملل و حقوقی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه با بیان اینکه میراث فرهنگی و تجلیات آن در قالب آثار مادی و معنوی با آنچه مالکیت فکری تعبیر می شوند ارتباط دارد ،تصریح کرد: هر اختراع و تکاملی که در عرصه حیات بشری اتفاق می افتد وام گرفته از اندیشه ای است که ریشه در تاریخ و تمدن بشری دارد.
خلقی گفت : چنانچه براین باور باشیم که مالکیت فکری تولید ثروت از علم یا هنر را مورد توجه دارد شاید به جرات به توان گفت که ایران یکی از کم نظیرین ترین کشورهایی است که از دیرباز، از علم تولید ارزش کرده است.
وی افزود: شاهد این مدعا را باید در میراث فرهنگی فاخر کشورمان یافت که از موزه های باستان شناسی تا مردم شناسی و بازار و زندگی روزمره مان به خوبی رخ می نماید.
خلقی در عین حال تصریح کرد: حمایت از میراث فرهنگی، محدود به زمان و شخص نیست چرا که میراث فرهنگی حاصل اندیشه و تفکر گذشتگان و سلف بشر است که اینک به امانت در دست ما است و بنابراین با رعایت امانت باید آن را به آیندگان و خلف خود بسپاریم.
وی اظهار داشت: به این ترتیب حمایت از میراث فرهنگی را نمی توان برای یک محدوده زمانی نهایتا ۵۰ ساله یا فقط در زمره اموال و مالکیت آفریننده یا وراث آن قرار داد زیرا که گاهی خالق و آفرینده اثر ناشناخته و مجهول است و یا اینکه اثر و مال در مرتبه ای است که به تملک اشخاص محدودی نمی تواند در آید.
وی در ادامه با طرح پرسش هایی تصریح کرد: برای نمونه آیا می توان دریافت چه کسی آفریینده جام مارلیک یا نقش برجسته بیستون بوده است یا طرح نقش و پلان بنای عظیم تخت جمشید را می توان به هنرمند یا آفریننده ای شناخته شده ای نسبت داد؟.
وی گفت: البته این موارد و دهها سوال دیگر از مسائلی است که شاید ذهن پژوهشگران و فعالان حوزه میراث فرهنگی را به خود مشغول کنند.

میراث فرهنگی و حوزه های مرتبط با آن تنها حفاظت از گذشته نیست
مشاور ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به مفهوم خلاقیت و کاربست آن تصریح کرد: ایران در گذشته سرزمینی بوده که به لحاظ دسترسی به منابع مانند اروپا تمام منابع را در اختیار نداشته و ساکنان آن با همت توانسته اند این سرزمین را قابل زیست و یکی از شاخص ترین تمدن ها را در آن بوجود آورند.
سید احمد محیط طباطبایی با ذکر این مطلب که بدون خلاقیت امکان زندگی در ایران وجود نداشت تصریح کرد: از این رو ایرانیان با مدیریت منابع آبی، ایجاد سکونت گاه ها و به کارگیری فناوری ها توانستند در این نقطه از جهان زندگی کنند.
وی در ادامه با مهم دانستن بازگشت به ویژگی های فرهنگی و تاریخی افزود: میراث فرهنگی و حوزه های مرتبط با آن تنها حفاظت از گذشته نیست بلکه تکیه بر میراث فرهنگی حتی در حوزه قانون گذاری به عنوان بخش حافظه خلاقیت راه گشا و پاسخگوی مشکلات و نیازهایی است که جامعه امروز با آن مواجه است.
او در ادامه با اشاره به مفهوم و مصداق های مالکیت مادی و معنوی میراث فرهنگی تصریح کرد: به عنوان نمونه مالکیت فکری ساخت بنای مسجد امام به علی اکبر اصفهانی تعلق دارد و باید همواره باقی بماند.
طباطبایی با اشاره به اینکه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از میراث معنوی و مادی و تفکری که در سیر تاریخ وجود داشته حفاظت می کند تصریح کرد: افکار و اندیشه های جدید نیز در معاونت کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری حمایت می شوند.

حقوق و دستاوردهای میراث فرهنگی در کارآفرینی و علوم فناورانه
معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه نیز با اشاره به عرصه های دانشی جدید در میراث فرهنگی گفت: با ساز و کارهایی که در تعریف امروزی میراث فرهنگی بوجود آمده این حوزه را جز علوم جدید قرار داده است.
علیرضا قلی نژاد افزود: در گذشته های نه چندان دور مفهوم میراث فرهنگی تنها به بنا ها و محوطه های تاریخی معطوف می شد اما امروز موضوعات جدید منظر فرهنگی، میراث معماری مدرن، میراث صنعتی و میراث طبیعی به این حوزه وارد شده که دامنه فعالیت ها و مسئولیت های ما را تغییر داده است.
وی گفت: اشاره امروزه علومی نظیر تجاری سازی، علوم فناورانه، کار آفرینی و… وارد متن جامعه شده اند که پرسش هایی را با خود به همراه می آورند و یک از پایه هایی که می تواندبه این پرسش ها پاسخ دهد حقوق است.
قلی نژاد تصریح کرد: اگر بخواهیم حقوق میراث فرهنگی را در تمامی حوزه ها از جمله حقوق مربوط به مالکیت معنوی معنی کنیم باید از حقوق و دستاوردهای میراث فرهنگی در کارآفرینی و علوم فناورانه به میراث فرهنگی سخن بگوییم که در مباحث قدیم میراث فرهنگی با آنها روبرو نبوده ایم.

هدف مالکیت فکری اقتصادی است
سرپرست معاونت مالکیت فکری وزارت دادگستری در ادامه با بیان مواردی در خصوص مبانی و مفاهیم مالکیت فکری هدف مالکیت فکری را اقتصادی خواند که در حوزه رقابت شکل می گیرد و تصریح کرد: ابزار تولید ثروت از علم و دانش که بخش خصوصی به دنبال آن است مالکیت فکری است.
محمود حکمت نیا با بیان این نکته که اموال فکری محدودیت اموال فیزیکی را ندارند گفت: دراین زمینه اعطای حقوق انحصاری به دارایی‌های فکری باید توجیه و مبتکر طرح باید بداند که در ازا افشا ایده‌، چه چیزی نصیبش می‌شود.
وی با اشاره به حقوق مالکیت فکری در حوزه میراث فرهنگی افزود: در دوره های قبل مالکیت را حق استفاده انحصاری تعریف می کردند که مانع دیگران در تصرف شود اما امروز مالکیت را ضمن حفظ آن تعریف از دو جهت توسعه داده اند .

مالکیت فکری دارایی متعلق به افراد جامعه
منش سرپرست مرکز ملی آموزش مالکیت فکری با مرور کلی بر سیستم مالکیت فکری درایران به بررسی وضعیت حاضر و بررسی آماری مالکیت فکری پرداخت و گفت: تا زمانیکه مالکیت معنوی (قانون) نداشته باشیم صاحبان اختراع تمایلی به افشا ندارند زیرا که اثرشان مورد کپی قرار می گیرد.
محمد حسین عرفان تصریح کرد: در صورت وجود این قوانین می توانیم ضمینه خلاقیت های بعدی را بوجود آوریم .
وی به اهمیت بحث مالکیت فکری اشاره کرد و با نگاهی آماری به وضعیت جهان افزود : شرکت های بزرگ استراتژی علاوه بر مالکیت فکری به تجاری سازی برند ها پرداخته اند.
عرفان منش در ادامه با طرح این پرسش که مالکیت فکری در کشورهای در حال توسعه چگونه است، گفت: هر کشوری با توجه به توسعه یافتگی و شرایط اقتصادی باید از مالکیت فکری حمایت کند و این در حالی است که مالکیت فکری به اختراع محدود نمی شود و علائم تجاری، آثار ادبی و طرح های صنعتی را نیز شامل می شود.
وی در ادامه به کارکرد های مالکیت فکری اشاره و آن را یک سرمایه دانست و تصریح کرد: مالکیت فکری در کنار کالا و خدمات دارای ارزش است و همزمان ارزش آن افزایش یا کاهش پیدا می کند.
وی با بیان این نکته که فلسفه مالکیت فکری یعنی اینکه بتوانیم بهره اقتصادی ببریم افزود: کنشگران مالکیت فکری در این اندیشه هستند که بحث مالکیت فکری را تجاری کنند.

شناسایی مصادیق میراث فرهنگی که جنبه مالکیت فکری دارد
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی مواردی را در خصوص آشنایی با روش ها و شیوه های ثبت مالکیت فکری میراث فرهنگی مطرح کرد و گفت : ابتدا باید مصادیق میراث فرهنگی که جنبه مالکیت فکری دارد را شناسایی و به ثبت آنها بپردازیم.
محمد هادی میر شمسی با بیان اینکه حقوق مالکیت فکری به دوشاخه ادبی هنر و صنعتی تقسیم می شود تصریح کرد :ثبت یکی از الزاماتی است که در تمامی نظام های حقوقی دنیا به عنوان یک شرط الزامی برای حقوق مالکیت صنعتی ذکر شده و قالبا ثبت برای مالکیت ادبی هنری موضوعیت ندارد.
وی با اشاره به تعریف و موضوع ثبت ،گفت: شخصی که تقاضای حمایت دولت از آفرینش ذهنی اش را دارد باید در فرمولاسیون دولت حرکت کرده و طبق قوانین و راه های موجود مال فکری اش را به ثبت برساند.